Category: LEZEN STAAT VRIJ - Arteveldehogeschool | Mediatheekpunt 'Opvoeding & Onderwijs'

Basisvertrouwen in de klas

16/5/2019

Foto

Basisvertrouwen in de klas
Basisvertrouwen is het vertrouwen van kinderen in de vaste opvoeder, en tegelijkertijd het vertrouwen in zichzelf. Kinderen met voldoende basisvertrouwen hebben zelfvertrouwen, zijn in staat hun emoties te reguleren, functioneren sociaal leeftijdsadequaat en durven terug te vallen op de steun van ouders, opvoeders en leerkrachten. Ze komen hierdoor aan exploratie en leren toe. Hoe herken je als leerkracht (minder] basisvertrouwen in de klas? En wat kan je doen om deze basisvoorwaarde voor ontwikkeling in de klas tot stand te brengen?
Adriaans, L., & Gooden, J. (2019). Basisvertrouwen in de klas : veilige hechting als basis voor ontwikkeling. De wereld van het jonge kind, 46(6), 4-7.

> PREVIEW HJK

Voor elk kind een handreiking

16/5/2019

Foto

Voor elk kind een handreiking
Elke leerling heeft het recht om gezien en gehoord te worden. Een mooie uitspraak uit handelingsgericht werken, maar hoe doe je dit? Formuleer een statement over iedere leerling, in één zin. Hoe leert deze leerling het beste?
Pameijer, N. (2019). Voor elk kind een handreiking. JSW, 103(8), 6-9.

> ONLINE LEZEN
> ARTIKELS UIT HET LAATSTE NUMMER

The leader in me

1/4/2019

Foto

Persoonlijkheidsvorming
The leader in me
Kleuters hebben invloed op hoe ze omgaan met de wereld. Daar hebben ze vaardigheden bij nodig die ze nog moeten ontwikkelen. 'The leader in me' is een aanpak die kan helpen bij het ontwikkelen van hun persoonlijkheid en het grip krijgen op hun eigen leven.

Bos, H., & Bakker, H. (2019). Werken aan persoonlijkheid : zeven gewoonten van 'The leader in me. De wereld van het jonge kind, 46(6), 16-19.

> MEER OVER 'LEADER IN ME'

Meertaligheid omarmen

1/4/2019

Foto

Meertaligheid omarmen
In Vlaanderen komt het afkeuren, verbieden of bestraffen van meertaligheid op school nog vaak voor. Hoe kan onderwijs best omgaan met meertaligheid? Is het realistisch om in te zetten op Nederlands en tegelijk meertaligheid te omarmen? Orhan Agirdag geeft antwoord gebaseerd op onderzoek.
Dekeyser, G., & Germeijs, V. (2019). Verwelkom en stimuleer als school de meertaligheid van je leerlingen': Interview met Orhan Agirdag, onderwijsexpert aan de KULeuven. Caleidoscoop, 31(), 20-27
Oudere artikels kan je vrij raadplegen op de site van Caleidoscoop

> CALEIDOSCOOP

Risicovol spel

5/3/2019

Foto

Risicovol spel
Je verzorgt een kind met een schaafwonde. In je ooghoek zie je twee kinderen klimmen op een speeltafel. Eentje staat er al trots bovenop. Het andere wankelt even wanneer het zijn hand lost. Je hoort tussen uitbundig gejoel in het ballenbad steeds meer gejammer... In het vorige artikel over risicovol spel (KIDDO 6) las je waarom je kinderen best ondersteunt in hun risicocompetentie. Allemaal mooi, maar onhaalbaar, denk je? Ontdek wat wél kan!

Sienaert, H., Vandorpe, B., & Wemel, S. (2019). Risicovol spel? Jawel! : ondersteun kinderen in hun risicocompetentie. Kiddo, 20(1), 32-34
AHS | Helena Sienaert, Barbara Vandorpe en Simon Wemel zijn
docent / onderzoeker aan de Arteveldehogeschool

Onderzoek: lees- en spellingvaardigheden

5/3/2019

Onderzoek naar lees- en spellingvaardigheden
Graag attenderen we jullie op deze drie recent verschenen artikels over onderzoek naar lees- en spellingvaardigheden.
AHS | Christel Van Vreckem, Annemie Desoete en Saar Callens zijn docent / onderzoeker aan de Arteveldehogeschool

Foto

Leesstart voor kleuters
Dit artikel is gebaseerd op de resultaten van een praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek naar voorbereidende lees- en spellingvaardigheden bij kwetsbare kleuters. Eerst komen de basisprincipes aan bod waarmee rekening gehouden moet worden bij de begeleiding van kleuters met een verhoogd risico op lees- en spellingproblemen. Vervolgens gaan de auteurs in op goede praktijkvoorbeelden voor drie vaardigheden die bij dergelijke kleuters gestimuleerd moeten worden, dit alles ingebed in een theoretisch kader.

Van Vreckem, C. , & Callens, S. (2018). Voorkomen is beter dan genezen: kwetsbare kleuters spelend en effectief begeleiden naar een betere leesstart. Signaal, 27 (105), 16-33.

Foto

Handelingsgericht onderzoeken van spellingvaardigheden
Om een beter zicht te krijgen op de sterktes en zwaktes van kinderen die aangemeld worden met lees-, spelling- en/of rekenproblemen en/of dyslexie/ dyscalculie is het aangewezen hun spellingvaardigheden in kaart te brengen. De auteurs lichten de diagnostische waarde van spellingvaardigheden toe en gaan in op de vraag hoe spellingproblemen effectief aangepakt kunnen worden bij kinderen met dyslexie en dyscalculie.
Van Vreckem, C. , & Desoete, A. (2018). Het handelingsgericht onderzoeken van spellingvaardigheden bij kinderen met leerstoornissen: een must! Signaal, 27 (102), 4-11.

Foto

Spelling of pseudowords and real words
The purpose of this study was to explore the spelling knowledge and skills of elementary school children with and without dyslexia who speak Dutch, a language with a relatively transparent orthography. Clinicians are encouraged to be aware of the importance of the choice of spelling items in the assessment of dyslexia. The use of pseudowords appears to be helpful in older children to identify spelling problems.
Van Vreckem, C. , & Desoete, A. (2018). Spelling of Pseudowords andReal Words in Dutch-Speaking Children With and Without Dyslexia.Topics in language disorders, 38 (4), 286-298.
AHS | Christel Van Vreckem, Annemie Desoete en Saar Callens zijn docent / onderzoeker aan de Arteveldehogeschool

> PROEFARTIKELS SIGNAAL

Risicovol spel

7/12/2018

Foto

Risicovol spel
Risicovol spel, wat is dat? En is dat nu echt nodig? Als je goed zicht krijgt op alle factoren die bij risicovol spel meespelen, kun je voor jezelf beter inschatten hoe jij risicovol spel bij jonge kinderen wil en kan ondersteunen. Daarom deze introductie, met enkele begrippen en inzichten.
AHS | Helena Sienaert is onderzoeker en docent aan de Arteveldehogeschool - Bachelor in de pedagie van het jonge kind
Sienaert, H. (2018). Met vallen en opstaan : het wat en waarom van risicovol spel. Kiddo, 19 (6), 23-25

> REPLAY -TODDLER: projectfiche

ZILL

7/12/2018

Foto

Kinderen die geloven in zichzelf
Interview met Nadine Vanwalleghem, directie van GVB 'De Horizon' in Koolskamp. Samen met het kernteam coacht ze deze proeftuinschool van 'Zin in Leren, Zin in Leven'. Ze doet dit vanuit een heel sterk pedagogisch geloof en weet zo het team van 'De Horizon' te enthousiasmeren. Laat je inspireren!
Dit is meteen ook een kennismaking met de opvallende naams- en stijlverandering van het vertrouwde Sint-Canisiusblad. FORS : leer-kracht magazine, zo heet het nu.
Artikels uit vorige nummers kan je nog steeds terugvinden via de prima zoekfunctie op de site van Katholiek Onderwijs Vlaanderen.
Met de zoekterm Koolskamp of Horizon vind je nog andere praktijkvoorbeelden van deze basisschool.
Van Walleghem, N. (2018). Kinderen die geloven in zichzelf. FORS, 116 (1), 8-10

> SINT-CANISIUSBLAD/FORS: ARCHIEF

Speelzones

7/12/2018

Foto

Speelzones voor baby's en peuters
Hoeken, je vindt ze in elke kinderopvang. Toch zegt de term 'speelzones' beter waar het om draait. Welke speelzones zijn interessant? Hoe richt je ze in? Ann Steverlynck vertelt er meer over.
AHS | Ann Steverlynck is docent aan de Arteveldehogeschool - Bachelor in de pedagogie van het jonge kind
Van Laecke, N. (2018). Speelzones voor baby's en kleuters. Kiddo, 19 (babyspecial), 20-21

> UITGEVERSINFO

Close reading in de onderbouw

9/11/2018

Foto

Close reading in de onderbouw
In de onderbouw wordt het begrijpend luisteren meestal met prentenboeken vormgegeven. Vaak wordt een bewuste aanpak ingezet, zoals interactief voorlezen. Kinderen leren daarbij om in gesprek te gaan over de tekst en over het verhaal, maar het ontbreekt soms aan diep tekstbegrip, waarmee wordt bedoeld dat kinderen afleidingen maken en de achterliggende boodschap van de tekst begrijpen. Hoe kan Close Reading bijdragen aan dieper tekstbegrip en wat kan dit betekenen voor het werken met prentenboeken in de onderbouw?
van Logchem, M., & Eskes, M. (2018). Close Reading in de onderbouw : als detective de tekst uitpluizen. De wereld van het jonge kind, 46(2), 4-7

> SAMENVATTING

Het dunning-krugereffect

9/11/2018

Foto

Het dunning-krugereffect
Kinderen en volwassenen verschillen van elkaar wat betreft de hoeveelheid kennis die ze bezitten. Leerkrachten zijn experts, leerlingen beginners. Dit heeft belangrijke consequenties voor de dagelijkse lespraktijk en hoe de leerkracht onderwijst. Leerlingen zijn namelijk geen mini-volwassenen. Leerkrachten moeten de leerstof en instructie afstemmen op wat kinderen nodig hebben en niet op hoe zij zelf leren. Daar komt bij dat leerlingen zichzelf gemakkelijk overschatten en leerkrachten hun kennis en expertise onderschatten.
Schmeier, M. (2018). Het dunning-krugereffect : de vloek van kennis.JSW, 103(2), 12-15.

> SAMENVATTING

Toekomstgericht onderwijs op de lerarenopleiding

16/10/2018

Foto

Toekomstgericht onderwijs op de lerarenopleiding basisonderwijs
In dit artikel wordt verslag gedaan van drie pilots die op de pabo van Hogeschool Windesheim in Zwolle (NL) zijn uitgevoerd. Vraag was hoe op de pabo toekomstbestendig onderwijs kan worden vormgegeven. Onderwijsvernieuwing is een precair proces in een opleidingsgemeenschap waarvan zowel 'early adapters' als 'sceptici' deel uitmaken. Pilots geven professionele ruimte aan lerarenopleiders en studenten voor het opdoen van ervaringen waarvan kan worden geleerd. Wat de hier beschreven pilots laten zien is dat onderzoekend en ontwerpend leren tot grote betrokkenheid leidt en kansen biedt voor vernieuwend onderwijs
Kaskens, J., van Koeven, E., Morsink, J. , Wolters, M., & Drost, H. (2018). Toekomstgericht onderwijs op de lerarenopleiding basisonderwijs.Tijdschrift voor lerarenopleiders, 39 (2), 17-29.

ProuD! | Pedagogisch documenteren

16/10/2018

Foto

ProuD!: Pedagogisch documenteren
Samen met pedagogen in Finland ontwikkelde pedagoog Ine Hostyn van de Arteveldehogeschool in Gent de reflectiemethode ProuD!. Hierbij wisselen pedagogisch medewerkers van verschillende kinderopvangorganisaties of groepen onderling pedagogische documenten uit de dagelijkse praktijk uit, zoals een foto, video of kort bericht. Het resultaat van deze dialoog: je leert van elkaar en het zelfvertrouwen groeit. 'Het maakt mensen sterker en geeft zelfvertrouwen.'
*ProuD! staat voor Pedagogisch Reflecterend Ontwikkelend en Uitnodigend Documenteren.
Je kunt het programma gratis downloaden.
Overduin, C. (2018). 'Je bent als collega's elkaars eerste coach'.Kinderopvang, 28 (6), 8-10.
AHS | ProuD! is het resultaat van een gezamenlijk onderzoeksproject van de Arteveldehogeschool en de Metropolia University of Applied Sciences (Helsinki, Finland)

> PROUD: GRATIS DOWNLOAD

Co-teaching en passend onderwijs

4/7/2018

Foto

Co-teachen en passend onderwijs
Co-teaching is een samenwerkingsvorm die tegemoet komt aan het omgaan met de diversiteit in de groep,. Daarbij kan meer afgestemd warden op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Meerdere onderwijsprofessionals nemen gezamenlijk de verantwoording voor een groep leerlingen.
Van der Wens, M. (2018). Co-teachen en passend onderwijs. Zone, 17(1), 12-17.
> EXTRA: Gratis download: Anders zijn is ok

Schetsboeken voor kinderen

4/7/2018

Foto

Schetsboeken voor kinderen
Een eigen schetsboek voor kinderen vanaf 18 maanden??? Sinds 2011 zijn in Kris Kras Ateliers in Amsterdam honderden schetsboeken van jonge kinderen ontstaan. Dikke of dunne bundels met (kras)tekeningen, beschilderde vellen, soms met tape, linzen of bloem beplakt of ingeknipt. leder boek is anders en laat de eigenheid en persoonlijke interesses van een kind zien.
De Plamper, S. (2017). Een eigen schetsboek van jongs af aan? Kleuters & ik, (33) 4, 27-31
> KRIS KRAS ATELIER | PRAKTIJKBLOG

Ontwikkelingsgericht onderwijzen

4/7/2018

Foto

Ontwikkelingsgericht onderwijzen
Drs. Frits Faber heeft meer dan vijftien jaar ervaring met het opleiden van leerkrachten op Curaçao, vaak onder extreem moeilijke omstandigheden.
De auteur heeft dat onderwijzen tot op het bot geanalyseerd en omgezet in een trainingsprogramma waarmee zelfs de meest hardleerse studenten zich in de onderwijskunst kunnen ontwikkelen. Dat programma wordt in dit boek uitgewerkt en aangeboden.
Beschikbaar in mediatheek Kattenberg
Faber, F. (2018). Ontwikkelingsgericht onderwijzen aan 4- tot 12-jarigen: hoe word ik pedagogisch-didactisch competent? Amsterdam: SWP.
> MEER INFO

Foto

Schrijf een ontwikkelverhaal
In ontwikkelverhalen geven professionals, ouders en kinderen samen hun stem aan de ontwikkeling van het kind. Ontdek hoe twee professionals voor het eerst aan de slag zijn gegaan met het werken met ontwikkelverhalen en wat het hen heeft opgeleverd.
De Waard, H. (2018). Schrijf een ontwikkelverhaal: meerstemmig zicht krijgen op ontwikkeling. De wereld van het jonge kind, (45)10, 4-7
> SAMENVATTING

Begrijpend lezen

6/6/2018

Foto

Begrijpend lezen voorbij de methode
De Nederlandse onderwijsinspectie uitte recent haar zorgen over het dalende leesniveau van Nederlandse basisschoolleerlingen. Een toenemend aantal leerlingen verlaat de basisschool als laaggeletterde. Steeds meer groeit het inzicht dat de methodes voor begrijpend lezen onvoldoende zorgen dat onze basisschoolleerlingen goede begrijpend lezers worden.

Buhrs, H. (2018). Begrijpend lezen voorbij de methode : goede teksten selecteren. JSW, 102(9). 6-9
> SAMENVATTING

Executieve functies

6/6/2018

Foto

Zet je EF-bril op
Zet je EF-bril op is een inspiratiebundel om cognitieve vaardigheden te ondersteunen bij kleuters met als doel gelijke kansen te geven voor elk kind. Executieve functies zijn cognitieve vaardigheden die doelgerichte gedachten, acties en gevoelens mogelijk maken. Deze functies zijn van groot belang voor huidige en toekomstige schoolprestaties.

Ferryn, S. (2018). Zet je EF-bril op: stimuleer de executieve functies van jouw kleuters. Brugge : Die Keure,
Het boek is beschikbaar in mediatheek Sint-Amandsberg > BPS
> UITGEVERSINFO

Foto

Zet je EF-bril op
‘Zet je EF-bril op’ is een project van de stad Aalst en hogeschool Odisee. Samen willen ze een begeleidingstraject voor leerkrachten ontwikkelen om de executieve functies van kleuters, ook zij die opgroeien in een kwetsbaar gezin, te versterken. Met dit wetenschappelijk onderbouwde project willen ze bijdragen aan de ontwikkeling van een nieuwe didactiek voor het Vlaamse kleuteronderwijs, waarbij de aandacht voor executieve functies duurzaam verankerd wordt om zo al onze kleuters een beter toekomstperspectief te bieden.

Ferryn, S. (2017). Zet je EF-bril op en stimuleer de ontwikkeling van executieve functies vanaf de kleuterklas. TOKK, 42(2), 93-98.
> MEER INFO

Vorming tot kleuteronderwijzers

24/4/2018

Foto

Vorming tot kleuteronderwijzers
De job van lerarenopleiders kleuteronderwijs bestaat erin zoveel mogelijk leerkrachten in spe tot zo goed mogelijke kleuteronderwijzers op te leiden. De auteur geeft eerst een stand van zaken van de lerarenopleiding van kleuteronderwijzers in Vlaanderen.
Daarna opent hij het debat en zoekt antwoorden op drie vragen:

Wat moeten de studenten leren?
Hoe moeten ze dat leren in de opleiding?
Wat na die opleiding?

De Wilde, J. (2018). Dilemma's en uitdagingen voor vorming van kleuteronderwijzers in Vlaanderen. Tijdschrift voor lerarenopleiders, 39(1). 77-86

Leerstrategieën

24/4/2018

Foto

Aantekeningen maken
Herwaardering van pen en papier. Het wordt stilaan een trend: back to basics!
Leerlingen maken nu minder aantekeningen dan de leerlingen van twintig jaar geleden.
Ze krijgen kant-en-klare samenvattingen of maken invuloefeningen om de leerstof te verwerken. De vraag is hoeveel ze hiervan leren en of ze de leerstof ook duurzaam onthouden.
Schmeier, M. (2018). Aantekeningen maken : doen jouw leerlingen datnog al? JSW,102(8). 12-15

Vluchtelingenpeuters

28/3/2018

Foto

Werken met vluchtelingenpeuters
Hoewel het aantal nieuwe vluchtelingen afneemt, krijgen pm'ers wél te maken met kinderen van vluchtelingen die inmiddels een bestaan mogen opbouwen in Nederland. Een diverse groep - van hoogopgeleid tot analfabeet - die schokkende gebeurtenissen achter de rug heeft en nu moet inburgeren in Nederland. Verschillende instanties werken samen om professionals die met deze kinderen werken te ondersteunen. Paulien Muller, senior onderzoeker bij Sardes, specialist op het gebied van onderwijs, opvang en opvoeding, vertelt over vijf problemen waar pm'ers mee te maken kunnen krijgen: taal, trauma, grenzen stellen, houding ten opzichte van de kinderopvang en cultuurverschillen.
Van Bussel, M. (2018). Werken met vluchtelingenpeuters. Kinderopvang, 28(1-2). 24-26

Foto

Peuters in de asielopvang
Voor vluchtelingenpeuters is het belangrijk zo snel mogelijk deel van de samenleving te worden. Aandacht voor hun taal- en sociaal-emotionele ontwikkeling in een stabiele en veilige omgeving is daarbij een voorwaarde. Zowel gemeenten als kinderopvangorganisaties worstelen met adequate educatieve opvang voor vluchtelingenpeuters. Het gaat om financiële en organisatorische kwesties, maar ook om inhoudelijke vragen over deze groep peuters en hun ouders. Sardes werkte een handreiking uit, gebaseerd op de ervaringen van gemeenten en kinderopvangorganisaties.
Muller, P., & Kolijn, E. (2016). Peuters in de asielopvang naar de peuterspeelzaal: handreiking voor kinderopvangorganisaties. Utrecht : Sardes. Geraadpleegd op 26 maart 2018 via [http://www.sardes.nl/]
> ONLINE LEZEN
> MEER INFO

Spelling- en leesvaardigheden

28/3/2018

Foto

Spelling- en leesvaardigheden
Om een beter zicht te krijgen op de sterktes en zwaktes van kinderen die aangemeld worden met lees-, spelling- en/of rekenproblemen en/of dyslexie/ dyscalculie is het aangewezen hun spellingvaardigheden in kaart te brengen. Een grondige foutenanalyse en -classificatie na de afname van een genormeerde spellingtest vormt de basis voor een geïndividualiseerd therapieplan.
Van Vreckem, C., & Desoete, A. (2018). ‘Het handelingsgericht onderzoeken van spellingvaardigheden bij kinderen met leerstoornissen: een must!, Signaal, 27(1). 4-11

Foto

In de reeks 'Zes vragen aan een expert' beantwoordt Christel Van Vreckem 6 vragen over leesvaardigheid. Over leestoetsen, voorlezen, toetsinstructies, en nog veel meer.
Van Vreckem, C. (2018). Zes vragen aan een expert: leesvaardigheid. Klasse magazine, 2018(maart) 10-11

Christel Van Vreckem en Annemie Desoete zijn docent en onderzoeker aan de Arteveldehogeschool

Proud! Pedagogisch documenteren

10/3/2018

Foto

Proud to present!
'Als ik wil reflecteren, doe ik wel een fluohesje aan.' Met die woorden wordt reflecteren weleens smalend naar het verdomhoekje verwezen. En toch is af en toe stilstaan bij je praktijk een must. In een tweejarig traject met kinderdagverblijven en kleuterscholen in België en Finland werd een laagdrempelig instrument ontwikkeld waarmee professionals hun werk met kinderen aan elkaar kunnen voorleggen en met elkaar hun visies kunnen bespreken.
Ine Hostyn en Liselotte Vandenbussche zijn docenten - onderzoekers aan de Arteveldehogeschool.
Hostyn, I., & Vandenbussche, L. (2018). Proud to present! : collectief groeien in je werk met kinderen. Pip, 23 (101), 28-32
Documentatie
> PROUD! Wat voorafging
> PROUD!: projectfiche

Begeleiden van leerprocessen

10/3/2018

Foto

Begeleiden van leerprocessen
Onderzoekend en ontwerpend leren wordt steeds vaker toegepast in het basisonderwijs. Wat is de rol van de leerkracht als begeleider van onderzoekend en ontwerpend leren in de klas? Welke leerkrachtvaardigheden komen daarbij kijken? Welke rol spelen zelfsturing, motivatie en mindset van leerlingen? En hoe kun je de verwondering en nieuwsgierigheid van je leerlingen stimuleren?
Biesmans, S., & Rohaan, E. (2017). Begeleiden van leerprocessen : metacognitie, vragen stellen en scaffolding. JSW: Jeugd in School en Wereld, 102 (6), 32-35
> INHOUDSOPGAVE NR. 6

Embodiment

16/2/2018

Foto

Embodiment
Bij Embodiment gaat het om het idee dat denken niet los te zien is van je lichaam. Als je daar bewust mee gaat oefenen, verrijkt of verandert het dan iets aan de waarneming van jezelf of de ander? De kinderen uit groep 3 en 4 op een basisschool in Amsterdam probeerden het uit. .
Whelan, F., & van der Aalsvoort, D. ( 2017) . Embodiment bevorderen. Praxisbulletin, 35(1), 32-36